Ivan Sergeyeviç Turgenyev

Ivan Sergeyeviç Turgenyev

Rusya’nın Ukrayna sınırındaki Oryol Bölgesi’nde 28 Ekim 1818 tarihinde doğdu. Babası Sergey Nikolayeviç Turgenyev, annesi Varvara Petrovna Lyutovina’dır. Babası, Rusya Tarihinde önemli rol oynamış isimlere sahip aristokrat bir soydan gelmektedir. Turgenyev’in ataları 1400’lü yıllarda Rusya’ya kendi istekleriyle dâhil olup genel itibariyle askerlik vazifesi üstlenmiş, baba Turgenyev de atalarının geleneğini sürdürmüş Süvari Albaylığa kadar yükselmiştir. Annesi Varvara Petrovna Lyutovina ise Çarlık dönemi Rusya’sında devlet adına yaptıklarıyla ödüllendirilmiş bir aileden gelmektedir. Turgenyev sevgiden yoksun, sürekli kavgaların, ilgisizliklerin olduğu bir ailede yetişti. Annesinin hastalıkları, sürekli geçirdiği sinir krizleri, babasının kadınlara düşkünlüğü, sorumluluktan uzak umursamaz yaşantısı onun karamsar bir çocukluk yaşamasına sebep oldu. Yazar, 1833 yılında babasını 16 Kasım 1850 tarihinde annesini kaybetti. Okul öncesi ilk eğitimini Spaskoe malikânesinde Alman, Fransız ve İsviçreli eğitmenlerden aldı. Yabancı mürebbiyelerden ders aldığı için farklı diller öğrendi. Rus dili ve edebiyatını ise annesinin yazmanı Fyodr Lobanov’dan öğrendi. İvan Sergeyeviç’in ailesi okul çağına ulaşan çocuklarının daha iyi bir eğitim alabilmesi için 1827 yılında köylerinden çıkıp Moskova’ya taşındı. İlk eğitimlerini dönemin zengin ve soylu aile çocuklarının gittikleri Weydenhammer’in özel okulunda tamamladılar. 1831 yılında bu okuldan ayrılan kardeşler eğitimlerine evlerinde devam etti. Matematikten edebiyata, yabancı dilden sanata kadar birçok farklı alanda dersler aldılar. 1833 yılında yapılan bir sınav sonucunda başarılı olmasıyla Moskova Üniversitesi’nde okumaya hak kazandı. Aynı yıl üniversitenin Felsefe Fakültesinin Edebiyat bölümüne kayıt oldu. O dönemde Hertsen, Belinski, Lermontov, K.Aksakov gibi Rus Edebiyatının ve ideolojik yaşamın önde gelen isimleri de aynı üniversitede öğrenim gördü. Eğitimine Petersburg’da devam etmek zorunda kalan Turgenyev, Petersburg Üniversitesi Tarih-Filoloji Fakültesinin Edebiyat Bölümüne girdi ve 1837 yılında mezun oldu. 1838 yılında felsefeye olan ilgisi ve kişisel gelişimi için Almanya’ya gitti. 1838–1841 yıllarında Berlin Üniversitesi’nde bulunduğu süre içerisinde Turgenyev derinlemesine bilgi sahibi olmak istediği felsefe alanına daha büyük bir ilgi gösterdi. Burada N.V.Stenkoviç ve M.A.Bakunin ile yakınlaştı. Aynı yıl Sovremennik Dergisi’nde Akşam isimli şiirini yayınladı. Böylelikle ilk kez bir eserini sergileme fırsatı buldu Dönemin önde gelen aydınları, yazarları, düşünürleri ile yakın ilişkiler kurdu. Bu kişiler arasında T.N. Granovski, N.V. Stankeviç, Y.M. Neverov gibi Rus gençleri, natüralist Alexander von Humboldt, Hegel’in öğrencilerinden Profesör Karl Werder ve babasının yakın arkadaşı Aleksandr Turgenyev gibi isimler vardı. 1841 yılında Rusya’ya geri döndü. Maddi sıkıntılar sebebiyle istemeyerek de olsa İç İşleri Bakanlığı’nda göreve başladı. Berlin’de bulunduğu dönemde soylu ve köylü sınıfına dair edindiği izlenimleri aktarmak, yüreğinde var olan Rusya’yı aydınlığa ulaştırmak, kölelik gibi insan dışı bir sosyal statüyü ortadan kaldırmak gibi emellerine ulaşabilmek adına bu kurum çalışılabilecek en iyi adresti. Nitekim bütün bu gayelerini gerçekleştirebilmek için Rusya’daki Tarım ve Rus Köylüsü Üzerine Notlar isimli bir çalışma hazırlayıp yetkililere sundu. Memurluğu süresince edebiyat ile ilgilenmeye devam eden yazar 1845 yılına doğru artık bir şair olarak nitelendirilmeye başlandı. Bir İhtiyarın Öyküsü, Çağımız, Rüya, Deniz Limanlığı isimli edebi çalışmaları o dönemde ortaya koyduğu eserlerdendir. Edebiyat ile ilgilendiği dönemlerde özellikle de memuriyetten istifa ettikten sonra zamanının büyük çoğunluğunu Paris’te geçirdi. Burada dönemin ve dünya edebiyatının Gustav Flaubert, Alphonse Daudet, Emile Zola, Edmond Goncourt gibi önde gelen isimleriyle yakın arkadaşlıklar kurdu. Ülkesinde bulunduğu süre içerisinde ise edebî faaliyetlerine yön veren, ideolojik yaşamını şekillendirmesinde etkili olan V.G.Belinski, N.A.Nekrasov, F.M.Dostoyevski, İ.A.Gonçarov, A.İ.Hertsen gibi isimlerle yakın ilişkiler kurdu. 1847 yılında şiir yazmaya son verdi ve düzyazıya yöneldi. Hor ile Kaliniç adlı eseri Sovremennik Dergisi’nde yayımlandı. Gogol’un ölümünün ardından onun üzerine yaptığı çalışmayı sansür komitesinin reddedilmesine rağmen ısrarla yayınlamak istemesi hükûmetin dikkatini çekti. Bu sebeple Turgenyev yaklaşık 1 aylık gözaltına alındı ve sonrasında Spasskoe malikânesine sürüldü. 1853 yılının sonuna kadar polis nezareti altında tutuldu. Spaskoe malikânesinde kaldığı dönemde edebî yaşamında yeni pencereler açılmıştı. Bir Avcının Notları kitabını Petersburg’ta yayımladı. 1855-1860 yıllarında Turgenyev edebî faaliyetlerine devam etti. İlk romanı Rudin (1856), Soylu Yuvası (1858), Arife (1859) gibi önemli eserlerini yayımladı. 1862 yılında Babalar ve Oğullar adlı eserini Russkiy Vestnik dergisinde çıkardı. Edebî faaliyetlerinin yanı sıra çeviri işleriyle de meşgul oldu. 1864 yılında Dostoyevski kardeşlerin başında bulunduğu Epoha dergisinde Hayaletler adlı öyküsünü yayınladı. Ardından Köpek (Sobaka, 1865) ve Shakespeare Üzerine Söylev (Reç o Şekspire, 1866) adlı iki kısa öykü çıkarttı. 1860–1870 yıllarında Tuğbay (Brigadir,1867), Belinski ile İlgili Anılar (Vospominaniya o Belinskom,1868), Bozkır Kralı Lir (Stepnoy korol Lir, 1870), Bahar Seli ( Veşnıye Vodı, 1871) adlı eserlerini yayımladı. 1878 Haziran ayında Victor Hugo başkanlığında Paris’te toplanan Uluslararası Edebiyat Kurultayı’nın başkan vekilliğine Avrupalı sanatçıların ortak kararıyla seçildi. 1879 yılının Haziranı’nda ise Oxford Üniversitesi yazarı onursal hukuk doktoru unvanına layık gördü. Moskova Üniversitesinden Fahri Üyelik unvanı aldı. Ayrıca Kiev Üniversitesi ve İmparatorluk Bilimler Akademisinin en değerli üyeleri arasında gösterildi. 1881 yılında bazı çevrelerin yarattığı huzursuzluktan rahatsız olan Turgenyev ana yurdundan Fransa’ya döndü ev bir daha ülkesine dönmedi. Yakalandığı gut hastalığından, özellikle 1877–1878 yıllarında çok acı çekti. 1882 yılında hastalığı iyice ilerledi. 22 Ağustos 1883 tarihinde hayatını kaybetti. Vasiyeti üzerine naaşı Petersburg’a getirildi ve Volkovo mezarlığına defnedildi.

Eserleri: Steno – 1834 Rusya’daki Tarım ve Rus Köylüsü Üzerine Notlar – 1841 Hor ile Kaliniç – 1847 Bekâr – 1849 Bir Avcının Notları - 1850 Köyde Bir Ay – 1855 Rudin – 1856 Sığıntı – 1857 Asya – 1858 Soylu Yuvası – 1858 Arife – 1859 İlk Aşk – 1860 Babalar ve Oğullar – 1862 Hayaletler – 1864 Köpek – 1865 Shakespeare Üzerine Söylev – 1866 Tuğbay – 1867 Duman – 1867 Belinski ile İlgili Anılar – 1868 Bozkır Kralı Lir – 1870 Bahar Seli – 1871 Canlı Cenaze – 1874 Punin ve Baburin – 1874 Ham Toprak – 1877 Kaynak: Rahman Özdemir, İ.S.Turgenyev Ve A.Tolstoy’un ‘Duman’ Adlı Eserlerinin Sosyo-Linguistik Açıdan İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2014.