Şevket Rado
Şevket Rado
Asıl adı, Şevket Hıfzı Rado'dur. 1913 yılında, Yugoslavya'nın Radoviş şehrinde doğdu. Kasabanın ileri gelenlerinden Hıfzı Bey ile Kevser Hanım'ın oğlu idi. Balkan Savaşı'nın üzerine henüz dokuz aylıkken ailesi ile birlikte İstanbul'a göç etti. Ortaöğrenimini 1933 yılında Vefa ve Pertevniyal Liselerinde tamamladı. Pertevniyal Lisesinde eğitim gördüğü yıllarda Nurullah Ataç, onun Fransızca öğretmeni idi. Ataç, öğrencisine yardım etti ve Şevket Rado, Son Posta gazetesinde musahhih olarak çalışmaya başladı. Eğitim hayatına Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde devam etti ve 1936 yılında mezun oldu. 1934-1960 yılları arasında Akşam gazetesinde fıkra yazarlığı yaptı. Yapı ve Kredi Bankası’nın desteğiyle Aile, Resimli Hayat ve çocuklar için Doğan Kardeş dergilerini çıkardı. 1956-78 arasında magazin ağırlıklı olan Hayat dergisini yayımladı; Ses, Resimli Roman, Ayna, Hayat Spor ve Hayat Tarih dergilerinin yazın işlerini yürüttü.
Lise yıllarında Fransızca öğretmeni Nurullah Ataç'ın desteği ile şiire başladı ve hece ölçüsüyle yazdığı ilk şiirlerini Muhit, Milli Mecmua ve Varlık gibi edebî dergilerde, Şevket Hıfzı imzasıyla yayımladı. Şiirleri, devrin önemli isimleri arasında yer alan Ahmet Haşim ve Cahit Sıtkı Tarancı'nın dikkatini çekti. Yine devrin önemli isimlerinden Necip Fazıl Kısakürek, Rado'nun Ağaç dergisini çıkarmasına yardım etti. Bu yıllarda Necip Fazıl'ın etkisinde kaldı ve doğa, aşk, hüzün, yalnızlık gibi konuları işledi; bedbin bir hâline büründü. Kaleme aldığı birçok şiiri ilerleyen dönemlerde bestelendi. Yaygın olarak bilinen, Hümeyra tarafından bestelenen Kördüğüm adlı şiir de Şevket Rado'ya aittir. 1970 yılına geldiğinde tüm şiirlerini, şairliğin tarihçesi ve şiirleri üzerine yazılan eleştirileri de ekleyerek Şiirler adı altında kitaplaştırdı.
Şiirlerinin yanı sıra birçok nesir yazı da kaleme aldı. Nesirlerinde sohbet havasında, yalın bir dil kullandı ve hayatı güzelleştirmeye, her yaşın ayrı hoşluğuna dayanan konuları ele aldı. Geleneksel sanatlara önem verdi ve unutulmaya yüz tutmuş olanlara dikkat çekmek için çeşitli faatliyetlerde bulundu. Emin Barın’ın Divanyolu’ndaki atölyesinde yapılan, Halim Özyazıcı, Muhsin Demironat, Rikkat Kunt, İslam Seçen, Kemal Batanay gibi üstatların yer aldığı toplantılara katıldı; toplantılarda hat, tezhip ve cilt sanatları üzerine yapılan sohbetlerden istifade etti. Hat sanatı üzerine çeşitli makaleler yazdı ve bu süreçte Türk sanatları alanında derin bilgi birikimine sahip oldu. Böylece Cumhuriyet döneminin en seçkin hat koleksiyonunu oluşturdu ve ölümünün üzerine bu koleksiyonunun önemli bir kısmı, Sakıp Sabancı Müzesi tarafından satın alındı.
Şevket Rado, Hâfız Osman Hattı Kur’ân ve Sübba’tü’l-Ahbâr gibi eserleri tıpkıbasım olarak neşretti ve bu alanda yapılacak olan çalışmalara öncü oldu. Bazı liselerde edebiyat dersleri verdiği gibi İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsünde de yazı türleri dersleri verdi.
Uzun yıllar boyunca Ankara ve İstanbul radyolarında “Aile Sohbetleri” adlı programı yürüttü. Buradaki söyleşilerinde kendisini halka tanıttı ve daha çok sevdirdi. İnsanların hayatta karşılaştıkları zorlukları nasıl yenebileceğini, her şeye rağmen hayata tutunmaları gerektiğini, gençlere doğru yolda yürümelerini, dostluğu ve çalışkanlığı anlatmaya çalıştı. Halkın eğitimine ve kültürel gelişimine kendince katkıda bulundu. Açık ve sade dili, hem konuşmalarında hem de eserlerinde daha çok tercih edilmesine vesile oldu.
Nurullah Ataç'ın sayesinde pek çok edebiyatçıyla tanışma fırsatı buldu. Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas, Ziya Osman Saba, Feridun Fazıl Tülbentçi dönemdeki en yakın arkadaşları idi.
1935-1936 yıllarında, Rado'nun gözlemlerine göre Ankara'da kuvvetli bir edebiyatçı-şair grubu vardı. Ahmet Kutsi Tecer, Necip Fazıl Kısakürek, Yaşar Nabi Nayır, Nahid Sırrı Örik, Sadri Ertem, Sabahattin Ali, Samet Ağaoğlu, Feridun Fâzıl Tülbentçi, Baki Süha Ediboğlu gibi önemli isimler orada bulunuyordu. Necip Fazıl ile Ağaç dergisini çıkarmaya giriştikleri yıllarda, Sıhhiye Meydanı'nda bulunan bir apartmanda altı boyunca bir arada oturdular. O apartman, dönemin edebiyatçılarının uğrak yeri hâline geldi ve Rado'nun deyimine göre orada çok şiir okunup çok espri yapıldı ve çokça gülündü.
Şevket Rado, 1936 yılına geldiğinde şairlikten çok gazetecilik ile uğraşmaya başladı. Şiir yazmaktan çok şiir okudu. Varlık dergisi ve Akşam gazetesinde şiire dair yazılar kaleme aldı ve röportajlar yaptı. Bu yıllarda Ankara'da Orhan Veli, Oktay Rıfat ve Melih Cevdet ile tanıştı. Tanışmaları, askerlik kampında gerçekleşti.
Şevket Rado, öğrenimini tamamlamasının üzerine İstanbul'a döndü lakin tanıştığı ve yakın dostluk kurduğu üç şairle iletişimini kesmedi, mektuplaşmaya devam etti. Gençlik döneminde kurdukları bu sağlam bağlar; Orhan Veli'nin erken ölmesi, Melih Cevdet ile Oktay Rıfat'ın İstanbul'a geç gelmeleri ile koptu.
İlerleyen yıllarda Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu üyeliği yaptı. Başbakanlık Basın Yayın Genel Müdürlüğü Basın Mesleğinde 50 Yıl Hizmet Belgesine ve
Gazetecilik Şeref Kartına sahip oldu. 50 yıllık gazetecilik hizmetinden dolayı 1987 İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Burhan Felek Hizmet Ödülü’nü almaya hak kazandı.
Edebiyat ve gazetecilik alanlarına birçok önemli katkıda bulunan yazar, 10 Nisan 1988 yılında İstanbul'da vefat etti.
ESERLERİ
Kitapları:
Ahmet Mithat Efendi
Aile Sohbetleri
Amerikan Masalı
Eşref Saat
Hayat Ansiklopedisi
Hayat Böyledir
Hayat Türkiye Ansiklopedisi
Karacaoğlan, Türk Şiirinden Seçmeler
Kerem ile Aslı, Türk Halk Hikayeleri
Milliyetçi Çin ne âlemde?
On sekizinci Yüzyılın Başında Osmanlı Kıyafetleri
Paris'te Bir Osmanlı Sefiri
Saadet Yolu
Sözün Gelişi
Şiirler (Bir Başlangıcın Hikayesi)
Tatlı Dil
Toplum İçinde Yalnız Kalmak
Türk Hattatları
Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Çanakkale’yi Anlatıyor
Ümit Dünyası
Yirmi sekiz Mehmet Çelebi'nin Fransa Seyahatnamesi
Yunus Emre (1238? – 1320?)
50. Yılında Sovyet Rusya
Araştırma-İncelemeleri:
Türk Tarih Dil Kurumu
Türk Matbaacılık Tarihi
Türk Hattatları
Hayat Spor
Kaynak: Aysun Barlas, Şevket Rado: Hayatı, Sanatı, Eserleri, Marmara Üniverisitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2017.
